دکتر معظمی تاکید کرد: نوسازی صنایع، اولویت مهم سازمان گسترش در شرایط اقتصاد مقاومتی دکتر معظمی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران نوسازی صنعتی را فرآیندی جامع می‌داند که هم ابعاد سخت‌افزاری یا فیزیک کارخانه و هم ابعاد نرم‌افزاری یا نیروی انسانی، دانش فنی، فناوری طراحی، تولید محصول؛ توسعه بازار؛ توسعه مدیریت؛ تسهیل امور قانونی و افزایش کمی و کیفی تولیدات واحدهای صنعتی موجود در یک حوزه صنعتی مشخص را شامل می‌شود. وی تصریح کرد: نوسازی تجهیزات و دستگاه‌های تولیدی واحدهای صنعتی اولویتی مهم در شرایط اقتصاد مقاومتی است و این مهم علاوه بر انکه بر کیفیت محصولات تولیدی می‌افزاید، موجب  می‌شود تا نه تنها بازارهای موجود حفظ گردد، بلکه همراه با افزایش کیفیت، رقابت‌پذیری و حضور در بازار جهانی از اولویت خاصی برخوردار شود.  جناب آقای دکتر معظمی به نظر شما چه عواملی باعث تسریع فرآیند کهولت  و فرسودگی شرکت ها می‌شود و برای خروج از این کهولت چه باید کرد؟ سئوال خوبی مطرح نمودید، همان‌طور که می‌دانید، تغییرات فناوری یکی از قابلیت‌های اساسی رقابتی یک بنگاه یا سازمان است که در سال‌های اخیر، سرعت رشد آن بسیار زیاد شده است. کوتاه‌شدن چرخه عمر محصولات و تحولات سریع در محصولات به یک پدیده عادی و روزمره تبدیل شده است. اگر یک شرکت یا سازمان در چنین محیطی نتواند خود را با تکنولوژی روز تطبیق دهد هرگز توان رقابت را نخواهد داشت. وابستگی به مسیر و عدم تلاش برای تغییر و نرفتن به سوی روش‌ها و مدل‌های جدید کسب‌وکار جدید و پویا، عدم انتخاب شرکای استراتژیک دارای اهلیت مناسب، محدودکردن بنگاه‌ها به روش‌های تامین منابع مالی محدود، خروج دارایی‌های فکری و سرمایه‌های انسانی، شرکت‌ها را به سوی آنتروپی و فرسودگی هدایت می‌کند. برای برون رفت از این کهولت، مدیران اجرایی سازمان‌ها و شرکت‌ها می‌توانند به ایجاد، گسترش یا اصلاح منابع سازمان و یا شرکت متبوع کمک کنند؛ مشروط به آنکه بدانند چگونه برند، بازار، شبکه توزیع، منابع انسانی توسعه یافته و فناوری ایجاد نمایند. روش‌های مدرن مدیریت منابع انسانی از جمله کاهش سطوح ساختار سازمانی، به‌کارگیری قابلیت‌های عملیاتی جدید برای رویارویی با محیط آشفته، شناسایی روندهای بازار و فناوری‌های جدید، جهت ادراک و جذب فرصت‌ها از یک سو و قابلیت یادگیری به عنوان توانایی نوسازی توانمندی‌های عملیاتی موجود با دانش جدید از دیگر سو، باعث می‌شود تا سازمان‌ها از فرسودگی و کهولت به سوی بالندگی حرکت نمایند. از نظر اینجانب بازسازی واقعی یعنی این که سازمان یا شرکت را که همانند یک موجود زنده است کمک کنیم تا در مواقع بیماری با تیمارداری به موقع و صحیح از بستر بیماری بلند شده و به زندگی خود ادامه بدهد.  از نظر جنابعالی بازسازی و نوسازی صنایع شامل چه اقداماتی است؟ نوسازی صنعتی محورهای زیادی را در بر می‌گیرد؛ از توسعه‌ در نظام‌های تولید، فناوری، بازار گرفته تا سرمایه‌گذاری، ارتقاء منابع انسانی و ... به‌طور خلاصه، نوسازی صنعتی یک فرآیند جامعی است که هم ابعاد سخت‌افزاری یا فیزیک کارخانه و هم ابعاد نرم‌افزاری یا نیروی انسانی، دانش فنی، فناوری طراحی، تولید محصول؛ توسعه بازار؛ توسعه مدیریت؛ تسهیل امور قانونی و افزایش کمی و کیفی تولیدات واحدهای صنعتی موجود در یک حوزه صنعتی مشخص را شامل می‌شود.  نوسازی صنایع تا چه حد موجب افزایش کیفیت محصولات تولیدی می گردد؟ نوسازی تجهیزات و دستگاه‌های تولیدی واحدهای صنعتی، بر کیفیت محصولات تولیدی می‌افزاید، این موضوع باعث می‌شود تا نه تنها بازارهای موجود حفظ گردد، بلکه همراه با افزایش کیفیت، رقابت‌پذیری و حضور در بازار جهانی از اولویت خاصی برخوردار شود. موضوع نوسازی صنایع و افزایش کیفیت محصولات تولیدی، هنگامی در اذهان مطرح شد که مسئله الحاق ایران به سازمات تجارت جهانی و بازشدن مرزها بر روی تولیدات رقابتی سایر کشورها پیش آمد. از این رو بیشتر ذهن صاحبان صنایع و مدیران از فرآیند نوسازی صنایع متوجه دریافت تسهیلات و اعتبارات گردید و کمتر بنیان‌ها و نهادهای نوسازی مورد نظر قرار گرفت. نوسازی صنایع فقط به تجهیز و به‌روزکردن خطوط تولید خلاصه نمی‌شود، بلکه باید در فرآیند نوسازی به مدیریت مالی و سایر عوامل تولید از جمله نیروی انسانی، توجه خاصی مبذول گردد. فرسودگی و استهلاک نیروی انسانی نیز چندان از نرخ استهلاک تجهیزات کم ندارد، زیرا نه تنها مورد بازآموزی قرار نگرفته‌اند، بلکه به علت نرخ پائین سواد، دارای چنین شرایطی نبوده‌اند، به‌ویژه از هنگامی‌که صنایع ایران با موضوع فناوری و نیروی انسانی متخصص و برتر روبه رو شد، بیش از پیش مسئله هزینه‌سازی تورم نیروی انسانی غیرکارآمد در واحدهای تولیدی و صنعتی را با این واقعیت روبرو کرد که در ترکیب نیروی انسانی تغییراتی انجام دهند. به نظر می‌رسد که در شرایط اجرای طرح نوسازی صنایع، اجرای طرح جذب نیروی انسانی کارآمد در واحدهای صنعتی، تا اندازه زیادی قادر است توان واحدهارا برای انتخاب نیروی انسانی و نوسازی ساختار نیروی انسانی واحدها افزایش دهد. اکثر واحدهای تولیدی و صنعتی با فقر مدیریتی رو به رو هستند، از همین رو جذب نیروهای انسانی متخصص و کارآمد، در شناخت استعدادها برای مدیران و نیروهای انسانی آینده بسیار مفید و موثر خواهد بود. به هر حال، جهت افزایش کیفیت محصولات تولیدی و نیز حفظ بازارهای موجود و رقابت‌پذیری و حضور در بازار جهانی، بایستی برای منابع انسانی، اهمیت ویژه‌ای قائل گردید، و در این راستا ضمن نوسازی تجهیزات و دستگاه‌های تولیدی نسبت به جذب نیروی انسانی آموزش‌دیده و متخصص اقدام گردد.  برنامه‌های توسعه کشور و بازسازی و نوسازی تا چه اندازه در کانون توجه مسئولان صنعتی کشور قرار دارد؟ موضوع بازسازی و نوسازی، افزایش توان رقابت‌پذیری صنعت ملی، افزایش بهره‌وری عوامل تولید به‌ویژه نیروی کار و سرمایه، ارتقاء سطح فناوری صنایع کشور و دستیابی به فناوری‌های پیشرفته و راهبردی، همواره در برنامه‌های توسعه کشور اشاره شده و به طور ویژه در سیاست‌های کلی بخش صنعت و اقتصاد مقاومتی نیز مورد تاکید قرار گرفته است. با آغاز سال ۹۵، صنایع کشور با ورود ایران به شرایط پسابرجام به‌طور رسمی وارد فصل جدیدی از شرایط اقتصادی و صنعتی شده و به همین دلیل نوسازی صنایع از کلیدی‌ترین برنامه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت در این سال خواهد بود. در طول برنامه ششم بازسازی و نوسازی صنایع این‌گونه هدفگذاری شده است که در صنایع کوچک در سال ۹۵ ابتدا ۴ درصد، در سال ۹۶، ۵ درصد و به همین ترتیب تا پایان برنامه ششم توسعه ۲۵ درصد از صنایع کوچک، نوسازی شود؛ به عبارتی دیگر تا پایان برنامه ششم توسعه ۲۰ هزار واحد کوچک از نظر تجهیزات، فناوری، نیروی انسانی، آموزش و ... نوسازی خواهد شد. در صنایع متوسط و بزرگ نیز هدف‌گذاری ۱۵ درصدی در برنامه ششم توسعه برای نوسازی آن‌ها در نظر گرفته شده است.  راهبرد بخش صنعت برای بازسازی و نوسازی صنایع چیست؟ به نظر می‌رسد در بازسازی و نوسازی صنایع، رویکرد جلب مشارکت سرمایه ‎گذاران خارجی مناسب باشد. با سرمایه ‎گذاری داخلی با توجه به محدودیت‌های مالی نمی ‎توان مشکلات موجود را حل کرد و باید به سمت سرمایه ‎گذاری خارجی برویم. خصوصی ‎سازی صنایع و نوسازی توسط بخش خصوصی از دیگر اهداف بخش صنعت است. تشکیل کنسرسیوم بین شرکت ‎های کوچک و ادغام این شرکت‌ها با یکدیگر باعث توان‌افزایی آن‌ها شده و در این صورت شرکت‌ها ناگزیر به بروزآوری خود هم از جنبه‌های سخت‌افزاری و هم از نظر نرم‌افزاری می‌شوند.  عملکرد سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در بازسازی و نوسازی صنایع را چگونه ارزیابی می نمایید و برنامه و رویکرد آتی سازمان برای بازسازی صنایع کشور چیست؟ یکی از ماموریت‌های مهمی که سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران برای آن تاسیس شد، نوسازی کارخانه‌های کهنه، فرسوده و دچار مشکلات فنی، مدیریتی و مالی بود. در آن زمان، نوسازی صنایع به مجموعه‌ای از اقدامات اصلاحی و یا ابداعی اطلاق می‌شد که واحدهای صنعتی و یا صنایع موجود را به وضعیت رقابت‌مند بر اساس منطق تجاری و علمی در یک بازه زمانی برساند. نوسازی صنایع در سال‌های اولیه تاسیس ایدرو به اصلاح صنایع موجود می‌پرداخت و می‌کوشید وضعیت صنایع موجود را رقابت‌مند سازد. بر اساس توان رقابت‌مندی، می‌توان بقای یک واحد صنعتی را ارزیابی کردکه معمولا در یک بازه زمانی معنادار است. البته وظیفه سازمان نبود که کارخانه‌ها را در اختیار بگیرد و نوسازی کند؛ بلکه دولت در این باره تصمیم‌گیرنده بود. هرگاه دولت تشخیص می‌داد کارخانه‌ای ورشکست و تعطیل شده و یا در شرف تعطیل است، کارخانه را موقتاً خلع ید می‌کرد و در اختیار سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران می‌گذاشت تا برای نوسازی آن اقدام نماید. به لحاظ اهمیت نوسازی کارخانه‌های زیان‌ده، در شورای اقتصاد سه مرحله برای کارخانه‌های مذکور به سازمان گسترش پیشنهاد شد. مرحله اول، استفاده از قانون حمایت صنعتی، مرحله دوم، تحویل‌گرفتن کارخانه‌ها و مرحله سوم، عرضه آنها به صورت مزایده بود. در این میان مقرر شد که سازمان گسترش به خریدارانی که فاقد قدرت فنی یا مالی بودند، کمک کند. این تلاش‌ها، حمایت‌ها و رهنمودهای مراجع ذیربط حاکی از اهمیت ویژه رهایی از وضعیت نابسامان و زیان‌ده کارخانه‌های فرسوده و مستهلک بود. از این‌رو سازمان به‌عنوان امید اصلی برای رفع این معضل به حساب می آمد. در گذشته، اکثر صنایع فرسوده و ورشکسته توسط ایدرو بازسازی شده است که از آن جمله می‌توان به مواردی همچون: کارخانه قند چناران، آبکوه، مرودشت و شاه‌آباد و کارخانه‌های نساجی بهریس، بارش، بوشهر، اطلس‌بافت و صنعت ابریشم نوغان، بازسازی تکمیلی کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه ، نساجی قائم شهر، شرکت گسترش صنایع بلوچ و ... اشاره نمود. در خصوص رویکرد آتی ایدرو در فرآیند بازسازی و نوسازی باید بگویم که با توجه به محدودیت‌های منابع مالی، در صورتی که منابع مالی مورد نیاز نوسازی ترجیحاً توسط دولت و در چارچوب وجوه اداره‌شده، یارانه بخش صنعت و یا طرح‌های تملک دارایی، منابع مالی بین‌المللی تامین شود، ایدرو بار دیگر می‌تواند با استفاده از تجارب ارزنده خود بر اساس اولویت‌بندی صنایع و نیازهای استراتژیک کشور، نسبت به انتخاب صنایع جهت نوسازی شامل تمامی فرآیندهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری که موجب ارتقای بهره‌وری و توسعه کل زنجیره ارزش صنعت بشود، اقدام نماید.  جناب آقای دکتر، از نظر جنابعالی مهم‌ترین مانع بر سر راه بازسازی و نوسازی صنایع چیست؟ بخش عمده‌ای از صنایع کشور، به دلیل کمبود نقدینگی تعطیل شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعداد قابل توجهی از شرکت‌های مربوط به صنایع کوچک و متوسط نیمه فعالند و مابقی نیز با حداقل ظرفیت کار می‌کنند. برخی از صنایع بزرگ نیز تنها با 50 درصد ظرفیت فعالند و این نکته باعث می‌شود که صنایع وابسته و زیرمجموعه آن‌ها نیز به همین نسبت کم کار شوند. علت اصلی این رکود، کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش، فرسودگی خطوط تولید، ضعف فناوری و مشکلات مدیریتی است که در صورت ادامه این وضعیت، هیچ آینده‌ای جز ادامه رکود تولید، تعطیلی و نهایتا انحلال بسیاری از شرکت‌ها را نمی‌توان انتظار داشت. پرداخت‌نشدن سهم هدفمندی یارانه‌ها و قوانین رنگارنگی که بر فضای اقتصاد و صنعت حاکم گردیده، سبب شد که صنعت به شدت بیمار شود. کشورهایی که در دنیا صاحب کرسی‌های اقتصادی هستند؛ کشورهای تولیدکننده صنعتی هستند و این صنعت است که سبب می‌شود یک کشور در نظام جهانی، جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص دهد. اگرچه بیشترین مشکل و دغدغه فکری صنعتگران، کمبود نقدینگی است ولی عدم اجرای طرح‌های توسعه‌ای نیز عامل مهمی در کاهش نقدینگی است. در شرایط کنونی، تعامل بانک‌ها با صنعتگران به واسطه کمبود نقدینگی محدود شده است که این خود مشکلی مزید بر همه مشکلات صنعتگران می‌باشد. در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، تامین سرمایه در گردش و فعال‌سازی 7500 بنگاه کوچک و متوسط به عنوان وظیفه بخش صنعت مصوب شده است که گامی موثر برای رفع مشکلات بنگاه‌ها محسوب می‌شود.  دولت چه تمهیداتی برای حمایت از بازسازی و نوسازی صنایع در نظر گرفته است؟ در ذیل تبصره 14 قانون بودجه سال 1395، موضوع هدفمندی یارانه‌ها، مصوب شده است که از محل هدفمندی یارانه، بخش صنعت 35 درصد جهت پرداخت یارانه سود تسهیلات به واحدهای کوچک و متوسط صنعتی، معدنی، کشاورزی، خدمات فنی و مهندسی، گردشگری و صادراتی و 15 درصد جهت حمایت از نوسازی صنایع با رویکرد کاهش مصرف شدت انرژی اختصاص یابد. در دوران پساتحریم، امکان حضور شرکت‌های معتبر و تراز اول بین‌المللی در صنایع فراهم شده است. با به‌ وجود آمدن زمینه همکاری با شرکت‌های بین‌المللی و ایجاد بازارهایی برای کسب‌و‌کار و نیز فراهم‌شدن امکان جذب سرمایه‌های خارجی، بدون شک توانمندی و تخصص داخلی کشور تقویت می‌شود و زمینه جذب فناوری و رشد و بازسازی صنایع مختلف مهیا می‌گردد. برای بازسازی و نوسازی، سرمایه‌های خارجی می‌بایست برنامه‌ای راهبردی تدوین و بر مبنای آن عمل کرد. البته سال‌هاست که دولت حمایت‌هایی را در راستای آماده‌سازی بنگاه‌ها برای واگذاری در راستای اجرای تکالیف قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی، انجام می‌دهد برای مثال در بند ب ماده 19 قانون مذکور، شرایطی پیش‌بینی شده که اگر مقدمات واگذاری بنگاه به بخش خصوصی فراهم نباشد ولی با انجام اصلاحات ساختاری، بنگاه قابل ‌واگذاری می‌‌شود، وزارت امور اقتصادی و دارایی در چارچوبی که هیأت واگذاری مشخص می‌‌کند، بنگاه را حداکثر ظرف یک سال بازسازی ساختاری نماید. بند 8 ماده 29 قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی نیز بر بازسازی ساختاری، تعدیل نیروی انسانی و آماده‌سازی بنگاه‌ها جهت واگذاری تاکید دارد. نکته مهم درباره این دو بند قانونی این است که این نوع بازسازی عمدتاً از نوع بازسازی ساختار منابع انسانی است و به امور فنی توجهی ندارد. بنابراین بازسازی فنی که بیشترین منابع مالی را نیاز دارد یا باید با منابع داخلی شرکت‌های مادرتخصصی انجام شود یا با مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی و یا از منابع هدفمندی یارانه‌ها.  به عنوان سوال پایانی، با توجه به تنوع صنعتی در کشور و محدودیت منابع مالی، آیا بخش صنعت اولویتی را برای بازسازی و نوسازی تعیین نموده است؟ نوسازی صنایع یکی از کلیدی‌ترین برنامه‌های استراتژیک وزارت صنعت، معدن و تجارت برای هموارکردن مسیر تولید و صنعت است. از آنجایی‌که منابع مالی و منابع انرژی محدود است برای نوسازی ابتدا باید از صنایعی که وزن بیشتری در توسعه صنعتی دارند آغاز کنیم. به همین منظور در نوسازی صنایع اولویت با صنایعی است که سهم ارزش افزوده بیشتری برای آن‌ها در نظر گرفته شده و بناست افزایش ارزش افزوده مورد نظر در برنامه ششم توسعه از طریق آن‌ها محقق شود. صنایع منتخب در برنامه راهبردی همچون صنعت نساجی، سیمان، خودرو، فولاد و ... در اولویت قرار دارند، یکی از کلیدی‌ترین موارد نوسازی، بحث ماشین‌آلات و فناوری‌های به کار رفته در صنایع مختلف است؛ به عبارتی برای تولید محصول با کیفیت و صادرات‌محور در برنامه ششم توسعه باید سطح نفوذ فناوری را در صنایع افزایش داد. برگرفته از نشریه دانش نفت: 29/3/95​