با انتخاب دکتر نوروز زاده به عنوان معاون وزیر و رئیس جدید هیات عامل ایدرو، سیاست های جدیدی در حوزه صنایع پیشرفته این سازمان حاکم شده است. دکتر رمضانعلی صادق زاده که اخیرا با حکم دکتر نوروز زاده به سمت معاونت توسعه فناوری و صنایع پیشرفته سازمان گسترش منصوب شده، خود صاحب ایده‌های بسیار بوده و مجری سیاست های جدید ایدرو در این حوزه محسوب می شود. با وی در خصوص تغییراتی که در حوزه توسعه دانش فنی، همکاری با دانشگاه ها و تجاری سازی طرح های صنایع پیشرفته در ایدرو رخ داده به گفتگو نشستیم. ماحصل این گفتگو را در ادامه می خوانید. سوال: آقای دکتر، لطفا در خصوص طرح های مهم صنایع پیشرفته که با همکاری مراکز پژوهشی و دانشگاه ها به نتیجه رسیده بفرمایید؟ پاسخ: از جمله مهم‌ترین این طرح ها می توان به طرح تولید نیمه صنعتی 10 ماده اولیه دارویی و 11 ماده پیش ساخت اشاره کرد. این طرح با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تبریز در دست اجراست و مواد اولیه تولیدی این طرح تماما وارداتی بوده و جزو اولویت های وزارت بهداشت در حوزه دارو هستند، از جمله موادی مانند نابومتون، ناپروکسن، گوایافنزین، فروس فومارات، ترپن هیدرات و فنوباربیتال که در ساخت انواع داروهای داخلی بکار گرفته می شوند. طرح تولید 6 کاتالیست مورد نیاز صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی، طرح تولید غشای اسمز معکوس ویژه فیلترهای آب شیرین کن و نیز طرح سامانه ارتباطات هوشمند خودرویی، از دیگر طرح های خاتمه یافته در ایدرو است که با همکاری دانشگاه ها و مراکز پژوهشی به ثمر رسیده است. طرح توسعه ربات انسان نما یا همان سورنا هم که با دانشگاه تهران در دست انجام است 85 درصد پیشرفت داشته و در واقع نسل جدیدی از سورنا را معرفی می کند که هوشمندی و قابلیت های تازه ای همچون قابلیت تشخیص کلمات، پاسخگویی حرکتی، تشخیص و پاسخگویی به تصاویر، چرخش در جا و بالارفتن از سطح و پله را دارد. سوال: با توجه به حضور آقای دکتر نوروز زاده در ریاست هیات عامل سازمان گسترش و انتصاب جنابعالی بعنوان معاون توسعه فناوری و صنایع پیشرفته این سازمان، سیاستگزاری‌های مربوط به حوزه صنایع پیشرفته چه تغییراتی خواهد داشت؟ پاسخ: معاونت توسعه فناوری و صنایع پیشرفته سازمان گسترش، یک مسیر مشخص از تبدیل ایده به محصول نیمه صنعتی و سپس تجاری سازی آن محصول را – البته با مشارکت بخش خصوصی- پیگیری می کند. بررسی ها نشان داد فقط در اعدادی از پروژه ها موفقیت حاصل شده بود و در همانها هم پیداکردن سرمایه گذار بخش خصوصی با مشکل مواجه بود. به همین دلیل سیاست های جدیدی در پیش گرفتیم. در پروژه های نوآوری از این پس تلاش داریم بهره بردارانی که از خروجی پروژه استفاده می کنند از همان ابتدا بعنوان شریک بخش خصوصی وارد شوند تا ماهم نسبت به ضریب استفاده از محصول خروجی پروژه اطمینان حاصل کنیم. بدین ترتیب، ریسک تجاری نشدن طرح نوآوری کاهش می یابد. در حوزه SBDC هم تلاش داریم ایده های کاملا کاربردی را مورد حمایت قرار دهیم؛ آن هم ایده هایی که در شرکت های دانش بنیان واقع در پارک های علم و فناوری قوام یافته اند. یعنی فاز مربوط به تحقیقات و تدوین دانش فنی شکل گرفته باشد و حتی به پایلوت هم رسیده باشد.  ما در آن مقطع می توانیم به ورود سریعتر محصول پروژه به فاز نیمه صنعتی و صنعتی کمک کنیم. سوال: دلیل تاکید جنابعالی بر حضور در پارک های علم و فناوری چیست؟ پاسخ: می‌خواهیم با افرادی همکاری کنیم که شرکت دارند و به مفاهیم سرمایه گذاری، تجارت و قانون تجارت مسلط هستند و " اقتصادی" را تجربه کرده باشند. در حوزه های دانش بنیان، پیداکردن شریک بخش خصوصی که مفهوم سرمایه گذاری را بدانند و تخصص مربوطه را هم داشته باشند کم است و معمولا احتمال وجود این افراد درپارک های علم و فناوری بیشتر است. این کار، با توجه به منابع محدود ایدرو، ریسک حمایت ها را کاهش می دهد. سوال: یعنی توجه شما به فرد بیشتر است تا به طرح؟ پاسخ: این دو لازم و ملزوم یکدیگرند. اگر طرح خوب باشد ولی فرد اهلیت نداشته باشد با به عکس، فرد خوب باشد و طرح مناسب نباشد، همکاری نتیجه ندارد. هر دو باید باشد. سوال: آیا هنوز سازمان گسترش با همان گستردگی سابق و در تمام حوزه‌های صنایع نوین حاضر به مشارکت و همکاری با دانشگاهیان و سرمایه گذاران است؟ پاسخ: منابع ایدرو به دلیل اجرای قانون سیاست های اصل 44 محدود شده ولذا در برخی حوزه ها ولو اینکه پیشرفته و نوین باشد، ایدرو دیگر وارد نخواهد شد، زیرا در کشور متولی دارد. مانند صنایع هوافضا. این حوزه قبلا جزو اولویت های سازمان گسترش بود و حتی شرکتی هم برای تولید هواپیما ایجاد شد. اما اکنون سازمان فضایی، وزارت دفاع و وزارت ارتباطات متولی آن هستند. بنابراین ایدرو از این حوزه خارج شده است و آن شرکت هم واگذار شده. سوال: آیا از صنایعی مثل کشتی سازی، خودرو و صنایع ریلی را هم جزو صنایع نوین می دانید و از آنها حمایت خواهید کرد؟ پاسخ:‌ در یک تعریف جامع، در حال حاضر هیچ صنعتی بدون فناوری های نوین در دنیا نمی تواند روی پای خود بایستد ولواینکه اسم صنعت قدیمی باشد مثل کشتی سازی، صنایع ریلی و نساجی. این صنایع با وجود آنکه قدمت طولانی دارند اما اگر در ایران یا هرنقطه دنیا کسی قصد سرمایه گذاری در این حوزه ها داشته باشد، باید روی فناوری های نوین در این صنایع سرمایه گذاری کند. اما بر اساس ساختاری که در سازمان گسترش وجود دارد، این حوزه ها هر کدام معاونت و مدیریت مربوط به خود و متولی خودش را دارد. معاونت توسعه صنایع پیشرفته در صورتی که در حوزه ای متولی وجود نداشته باشد یا مساله انتقال تکنولوژی باشد و یا پروژه مرحله نیمه صنعتی به صنعتی شدن را طی کند، از آن پشتیبانی خواهد کرد. سوال: در حوزه فناوری اطلاعات و مواد پیشرفته چطور؟ پاسخ: این حوزه هم در کشور متولی دارد و آن وزارت ارتباطات است. البته ما در همین حوزه هم مورد به مورد بررسی می کنیم. اگر متولی به آن بودجه ای اختصاص نداده باشد و در چارچوب استراتژی های سازمان گسترش باشد بعنوان سازمان توسعه ای به همراه شریک بخش خصوصی وارد می شویم تا نیاز کشور را در آن حوزه براورده کنیم.  در حوزه مواد نوین و زیست فناوری هم به همین شکل عمل می کنیم. آن بخشی از مواد پیشرفته که جنبه دفاعی صرف دارد، متولی اش وزارت دفاع است. اما اگر جنبه تجاری و استفاده عام دارد جزو وظایف سازمان توسعه ای است که در فرایند تدوین دانش فنی و کاربردی کردن آن چه در قالب انتقال تکنولوژی و چه سرمایه گذاری اقدام کند. سوال: در بخش تجاری سازی محصولات صنایع نوین چه تغییراتی در سیاستگزاری ایدرو پدید آمده است؟ پاسخ: همان طوری که در تدوین دانش فنی عرض کردم، در تجاری سازی نیز ادامه می دهیم. اگر پروژه در حوزه ای بود که متولی داشت وارد نمی شویم و اگر نداشت، با 49 درصد سرمایه گذاری با بخش خصوصی دارای اهلیت شریک می شویم. سوال: مهمترین تجارب یک دهه اخیر ایدرو در حوزه صنایع پیشرفته به نظر شما چیست و چه دستاوردی برای ادامه مسیر دراختیار شما قرار داده است؟ پاسخ: تجارب 10-12 سال اخیر نشان داده که اگرچه خروجی های تدوین دانش فنی موفق بوده اما کمتر وارد چرخه سرمایه گذاری و تجاری سازی شده است. اصولا سرمایه گذاری در صنایع "های تک" ریسک بالایی دارد و پیداکردن بخش خصوصی برای تامین 51 درصد سرمایه کار دشواری است. پیشنهادی به مقامات قانونگزار ارائه کرده ایم که اجازه بدهند در جایی که طرح صنایع پیشرفته توجیه اقتصادی دارد، بتوانیم طرح 100 درصدی اجرا کنیم یعنی همان کاری که در مناطق محروم انجام می شود. همچنین تجربه ایدرو در حوزه تدوین دانش فنی و ارتباط با دانشگاه ها نشان داد تعداد پروژه های موفق به نسبت تعداد مورد حمایت، اندک بود و تعداد کمی وارد فاز صنعتی و تجاری سازی شدند. محصول پایلوت و آزمایشگاهی تولید شد اما به تولید نیمه صنعتی و صنعتی نرسید. البته معدودی تجربه موفق هم داشتیم مثل کاتالیست ها، بیوایمپلنت ها و دستگاه دیالیز. اینها مورد حمایت قرار گرفتند و الان هم بازار داخلی و صادراتی خوبی دارند. ولی تعدادشان اندک است. همین تجربه در حوزه سرمایه گذاری هم وجود دارد. جایی که ایدرو مستقیم سرمایه گذاری کرد مثل بانک خون بند ناف، موفق بود. ولی جایی که شرکت های مادرتخصصی تابعه ایدرو مثل آمیدکو و لیدکو سرمایه گذاری کردند و سرمایه گذاری ایدرو به شکل غیر مستقیم انجام گرفت، باز موفقیت کمی حاصل شد. به این جمع بندی رسیدیم که دیگر نیازی به این شرکتها نداریم و با سازمان خصوصی سازی هم مکاتبه کردیم که سهام ایدرو در این شرکتها را واگذار کند. در شرکتهای 100درصدی ایدرو هم تجربه موفق و هم ناموفق داریم. شرکت نیمه هادی عماد – که واگذار شد- تجربه موفقی در بازار ایربگ، موبایل و کارت هوشمند بود اما در بازار پررقابت این محصولات نتوانست خود را حفظ کند. شرکت مگفا هم تجربه موفقی است که ایدرو در حوزه فناوری اطلاعات بصورت 100درصدی ایجاد کرد و قرار بود بعنوان هلدینگ فناوری اطلاعات ایدرو – مثل یک سازمان گسترش کوچک- عمل کند. مگفا شرکت هایی با مشارکت بخش خصوصی ایجاد کرد که اینها خیلی موفق نبود و به این جمع بندی رسیدیم که بهتر است سازمان گسترش مستقیم در حوزه فناوری اطلاعات سرمایه گذاری کند و نیازی به هلدینگ و شرکتهای واسط نیست. البته مگفا از نظر گردش مالی، درآمدزایی و سودآوری، بسیار موفق تر از نیمه هادی عماد عمل کرد و در عرصه هایی وارد شد که توجیه فنی و اقتصادی داشت. ما از اصل 44 این برداشت را داریم که می توانیم در هر حوزه ای 20 درصد سهم بازار را داشته باشیم و بنابراین تلاش داریم برای حفظ سهم ایدرو از بازار فناوری اطلاعات، مگفا واگذار نشود. برای این منظور رایزنی هایی با مجلس داشته ایم که امیدواریم این تلاشها به ثمر برسد. سوال: امروز بزرگترین چالش توسعه صنایع پیشرفته در ایدرو چیست؟ پاسخ: چالش بزرگ، پیداکردن سرمایه گذار بخش خصوصی است که هم اهلیت داشته باشد و هم فناوری های نوین را بشناسد که بتواند وارد عرصه سرمایه گذاری مشترک با سازمان های توسعه ای مانند ایدرو شود. دلیلش این است که ریسک ها در صنایع و فناوری های نوین بیشتر از سایر صنایع است. تجربه نشان می دهد اگر یک طرح صنعت پیشرفته، توجیه اقتصادی داشته باشد، بهتر است سازمان توسعه ای طرح را بصورت 100 درصدی اجرا کند. سوال: بعنوان آخرین سئوال، شما جای چه طرح هایی را در صنایع پیشرفته خالی می دانید و از چه طرح هایی برای سرمایه گذاری مشترک استقبال می کنید؟ پاسخ: در صنایع دارویی و تجهیزات پزشکی، زیست فناوری و مواد جدید از طرح های خوب و دارای توجیه اقتصادی استقبال می کنیم. طرح های مورد نیاز کشور در این حوزه ها را شناسایی و فهرست کرده ایم. طرح تولید واکسن دام و طیور، تولید انسولین، دستگاه سونوگرافی، استنت های قلبی، نیروگاه‌های CHP و تولید پانل های خورشیدی در این فهرست از مهم ترین طرح ها است. سرمایه گذاران می‌توانند برای مشارکت در چنین موضوعاتی پیشنهادهای خود را ارائه کنند. پایان